فرآیند تصفیه فاضلاب بدین صورت است که با استفاده از پکیج های جداسازی ضایعات و پکیج های پاک سازی و زلال سازی، آب های مصرف شده را دوباره به حدی از سلامت می رسانند تا قابل مصرف در برخی حوزه ها نظیر شیلات، کشاورزی، دام و طیور، صنعتی و … باشد. امروزه همچنین در برخی اماکن و فضاهای پرورش آبزیان اقدام به ایجاد تأسیسات تصفیه فاضلاب شیلات نموده اند که با استفاده از آن حجم عظیمی از آب مصرفی دوباره به چرخه مصرف باز می گردد.
تصفیه فاضلاب در صنایع شیلات و پرورش ماهی
همان طور که انسان ها برای آشامیدن و استفاده روزمره جهت شست و شو و … به آب سالم نیاز دارند و این آب مصرفی حاصل فرآیند تصفیه آب در تصفیه خانه های آب شهری می باشد، آبزیان نیز جهت ادامه حیات و رشد نیازمند آب سالم می باشند. شاید بتوان گفت نیاز آبزیان به آب همانطور که از نام آن ها پیداست به واسطه نیاز به آب جهت زیستن، بسیار بیشتر از انسان باشد. خصوصاً برخی از گونه های ماهیان پرورشی نیازمند آب سالم و باکیفیت هستند و در صورت ورود کوچک ترین آلودگی به آب حوضچه های پرورش این ماهیان، خسارت های گسترده ای به مجموعه وارد خواهد شد. بدین منظور در محیط های پرورش آبزیان، استقرار و بهره گیری از تأسیسات تصفیه فاضلاب شیلات ضروری به نظر می رسد.
در سال های گذشته که سلامت و کیفیت آب دریاها در حد مطلوب بود، تمایل مردم به مصرف آبزیان دریایی و غیر پرورشی بود؛ اما در سال های اخیر که افزایش صنایع و کارخانجات و ورود فاضلاب های صنعتی و … به آب رودخانه ها و دریاها موجب افزایش آلودگی آب شده است و این آلودگی بر سلامت ماهیان دریایی و رودخانه ای تأثیرگذار بوده است، گرایش مردم به تهیه و مصرف ماهیان پرورشی بیشتر شده است. لذا صاحبان مزارع پرورش ماهی می بایست با کسب مجوز از شیلات و تأسیس تصفیه خانه های فاضلاب مطابق با اصول و تجهیزات به روز و مدرن، نسبت به پرورش آبزیان سالم و با کیفیت و مطابق با استانداردهای سازمان شیلات اقدام نمایند.
فرآیند تصفیه فاضلاب شیلات به شیوه های قدیمی مستلزم در نظر گرفتن زمینی با وسعت زیاد جهت استقرار بخش های مختلف تأسیسات تصفیه فاضلاب، مدت زمان ماند زیاد، به جا ماندن لجن های مازاد قابل توجه، عدم تغلیظ شدن کافی لجن ها، ورود مواد شیمیایی و در برخی موارد سمی به آب و … می باشد. امروزه چه در ایران و چه در سطح جهانی، از روش های نوین تصفیه فاضلاب شیلات مبتنی بر شیوه های ترکیبی رشد ثابت و چسبیده استفاده می شود. این شیوه ها از پکیج های زلال سازی به منظور ته نشین نمودن آلاینده ها و ذرات معلق موجود در آب و صاف و نرم نمودن آب نهایی استفاده می کنند. در پروسه تصفیه فاضلاب شیلات از صفحاتی با نام صفحات زلال ساز لاملا بهره گیری می شود که قابلیت این را دارد که مساحت مورد نیاز و مدت زمان لازم برای انجام عمل تصفیه را به شکل چشمگیری کاهش دهد که این مسئله بسیار مورد توجه صاحبان صنایع تصفیه فاضلاب می باشد.
پکیج زلال سازی (Clarification) در شیلات
زلال سازی روشی است که طی آن ذرات اضافه موجود در آب از آن جداسازی می شوند و آب تبدیل به آبی زلال و عاری از هرگونه ذره نامطلوبی خواهد شد. زلال سازی آب، علاوه بر حذف یون ها و ذره های اضافی، موجب گرفتن سختی آب و در نتیجه آب نرم تر می شود. هنگامی که آب زلال سازی می شود، با گذر این آب نرم از لوله ها و پمپ ها، رسوب در این تأسیسات ایجاد نمی گردد و طول عمر این تجهیزات نیز افزایش می یابد؛ بنابراین همانگونه که می‌بینید فرآیند زلال سازی، علاوه بر افزایش کیفیت آب نهایی، موجب صرفه اقتصادی قابل توجهی در تأسیسات عبور آب و تصفیه فاضلاب شیلات نیز می شود. از این رو زلال سازها در صنایع مختلفی از جمله تصفیه فاضلاب صنعتی، صنایع پتروشیمی و فولاد و همچنین کارخانه های تولید نوشیدنی و … کاربرد دارد. مراحلی که توسط پکیج زلال سازی انجام می گیرد شامل اکسیداسیون مواد آلی، خنثی نمودن یون های موجود در آب، انعقاد و لخته سازی، ته نشین نمودن ذرات، عمل فیلترینگ و در نهایت گندزدایی پس از تصفیه فاضلاب شیلات می باشد.
پکینگ مدیا (Packing Media) در شیلات
یکی از قطعات مورد نیاز و پرکاربرد در تأسیسات تصفیه فاضلاب شیلات، پکینگ ها یا پرکننده ها می باشند. پکینگ مدیا در بخش تصفیه فاضلاب شیلات، موجب حذف آمونیاک از آبی می شوند که قرار است وارد مخازن پرورش آبزیان شود. همچنین موجب حذف نیترات از آب آشامیدنی در تصفیه آب قابل شرب می شوند. شکل و قالب پکینگ مدیا به گونه ای است سطح کافی برای رشد باکتری های تجزیه کننده آلاینده ها تشکیل شود. این مسئله سبب می شود راندمان سامانه های تصفیه فاضلاب شیلات به روش هوازی، افزایش چشمگیری داشته باشد.
زلال ساز لاملا (Lamella) و سوپر لاملا در تصفیه فاضلاب شیلات
زلال ساز لاملا (Lamella) به صفحاتی گفته می شود که به صورتی مانعی متخلخل بر سر راه جریان مایع قرار می گیرد و به این صورت با کاهش سرعت جریان سیال، موجب می شود تا سرعت ته نشین شدن آلاینده ها و ذرات اضافی معلق در مایع افزایش یابد و به این ترتیب موجب زلال سازی مایع می شود. زلال ساز لاملا در تصفیه فاضلاب شیلات نیز بسیار پرکاربرد می باشد. با بهره گیری از زلال ساز لاملا می توان ظرفیت تصفیه خانه های فاضلاب را ارتقا بخشید. استفاده از زلال سازهای لاملا همچنین موجب صرفه اقتصادی به سبب استفاده کمتر از منعقدکننده های شیمیایی و در نتیجه کاهش اثرات مخرب زیست محیطی می شوند.
از پارامترهای مهم در بحث استفاده از زلال سازهای لاملا در تصفیه فاضلاب شیلات، توانایی آن ها در کاهش یا حذف کدورت آب می باشد. زلال سازهای لاملای معمولی قادرند وظیفه رفع کدورت موجود در آب را تا حدود 50 الی 70 درصد انجام دهند. قابل ذکر است که این قابلیت در زلال سازهای سوپرلاملا در حد رفع 85 تا 90 درصدی کدورت های آبی است. از دیگر مزایای بهره گیری از زلال سازهای سوپرلاملا نسبت به صفحات لاملای معمولی، شرایط و محیطی است که برای سرعت افقی (عبور از ذرات مخزن) و سرعت عمودی (ته نشین شدن) ذرات ایجاد می کنند. در واقع هرچه سرعت افقی ذرات کمتر باشد، سرعت عمودی آن ها افزایش می یابد و این به معنای افزایش میزان ته نشینی آلاینده و افزایش سرعت زلال سازی آب خواهد بود. در رابطه با این پارامتر نیز زلال ساز سوپرلاملا از قابلیت بیشتری در میزان و سرعت ته نشین کردن ذرات موجود در آب، نسبت به زلال سازهای لاملای معمولی برخوردار است.
